Diyabet(Şeker) Hastalarında Ülser Yaraları;
Diyabet hastalarının en sık görülen komplikasyonlarından birisi uç ekstremite ülser yaralarıdır (Diyabetik Ayak Yaraları). Yaklaşık her 100 Diyabet hastasının 10’unda ülser yarası bulunmaktadır. Diyabetik ülserlerin oluşumunda ki temel faktörler
- Nöropati (sinir dokularında bozukluk sonucu his kaybı)
- İskemi (Kan dolaşım bozukluğu)
- Travma ve Enfeksiyonlardır.
Diyabette geçirilen süre ve kontrolsüz diyabet hastalığı bu faktörlerin gelişim sürecini etkilemektedir. Diyabetik Ayak Ülserlerinde gelişimi ve sonucu şu şekilde sıralanabilir:
Cilt kalınlaşması, travma, yapı bozukluğuna bağlı basınç artışı < yara oluşumu < mikroorganizma girişi (mikrop kapması) < infeksiyon < osteomiyelit < Kangren < Ampütasyon (Nekroz/Zararlı ekstremitenin vücuttan uzaklaştırılması).
Diyabetik Ayak Ülserleri hastaların mortalite ve morbiditelerinden önemli ölçüde sorumludur. Diyabetik ayak ülserlerinin mümkün olan en kısa sürede ilgili hekimler tarafından tedavi ve ilgili sağlık teknikerleri tarafından bakımına başlanmalıdır. Burada en önemli unsur ülserin fark edilmesine kadar geçen süreçtir. Günlük ayak bakımına dikkat eden diyabet hastalarında ülser yaralarına daha az rastlanmakla birlikte kangren ve ampütasyon gibi korkutucu sonuçların azaltıldığıda bir gerçektir.
Diyabetik Ayak Ülserlerinin Önlenmesinde;
- Kan şekeri değerleri ve tansiyon kontrol altında tutulmalıdır.
- Düzenli spor yapılmalıdır.
- Geniş, rahat, ayağa uygun, dikişsiz ayakkabılar tercih edilmelidir.
- Dikişsiz kumaş, pamuklu, gümüş iplikli çoraplar tercih edilmelidir
- Ayağına özel yapılmış tabanlıklar kullanmalıdır.
- Ayak temizliğine dikkat edilmeli, günlük olarak yıkanmalı ve sonrasında beyaz havlu, peçete ile kurulanmalıdır. (beyaz renk enfeksiyon kanama gibi durumlarda kendini belli etmesinden dolayı tercih edilmektedir.)
- Ayak tabanı sık sık bir ayna yada yakınımız yardımıyla kontrol edilmeli herhangi bir lezyon, keratik doku tesbit edildiğinde ilgili sağlık personeline başvurulmalıdır.
- Çıplak ayakla yürünmemelidir, yerde ki çivi,raptiye diken gibi sivri uçlu cisimlere dikkat edilmelidir.
- Nasır, cilt kalınlaşmaları, tırnak batmaları, tırnak deformasyonları gibi durumlarda ilgili hekim ve podoloğa başvurulmalıdır.
- Ayak tırnakları mümkünse podologlar tarafından kesilmelidir değilse düz kesilmelidir, kullanılan malzemeler kişiye özel ve temiz olmalıdır
- Çarpma ve tramvalara karşı çok dikkat edilmelidir.
- Sigara, tütün ve alkol ürünlerinden uzak durmalıdır.
- Diyetisyeninin uygun gördüğü beslenme alışkanlığı takip edilmelidir.
Diyabet Hastalarına Podolojik Yaklaşım:
Diyabetik ayak yaraları hastalar için en maliyetli ve önlenebilir bir komplikasyondur. Mortalite ve morbiditeye doğrudan etki eden Diyabetik ayak yaraları aynı zamanda Ampütasyon sonrası hastanın iş gücü kaybına, sakatlığına, başka bireylere bağımlılığına ve hatta psikolojik bozukluklara neden olabilmektedir. Bu ve benzeri durumlar hastanın iş gücü kaybından dolayı hem bireysel hemde toplumsal olarak ekonomik giderin artmasına neden olurken, hasta bakım maliyetleride sağlık bakanlığı ekonomisine doğrudan etki etmektedir. Aynı zamanda yapılan klinik araştırmalarda ekstremite ampütasyonunun mortaliteye doğrudan etkisi olduğu saptanmıştır. Bunun yanı sıra hastalar kronik ağrılar çekebilmektedir.
Diyabetik ayak ülserleri ve infeksiyonları kan şekerinin kontrol altında tutulması, hastanın ve podologların yaptığı ayak bakımlarıyla oluşması önlenebilir, erken teşhis sağlanabilir ve ağır sonuçların önüne geçilebilir.
Podologlar hastanın tıbbi geçmişini, ayağın vasküler ve nörolojik olarak değerlendirilmesini, cilt, eklem yapıları ve yürüyüş mekanizması değerlendirmesini ve ayakkabı kullanımının değerlendirilmesini gerçekleştirerek oluşabilecek yara, nasır, tırnak batması, topuk ve cilt fissürleri, pençe ayak, kerpeten tırnak, charcot deformasyonu gibi bir çok rahatsızlıklar belirlenebilir, Bulgular ile risk kategorisi oluşturulduktan sonra hastaya ve ilgili hekime rapor edebilir. İlgili hekimin tanısına uygun olarak gerekli tedavilere ve alınacak önlemlere başlanılabilir.
Podolojik muayeneler sağlıklı veya diyabet hastası olup, duyu kaybı olmayan hastalarda 12 ayda bir yapılması gerekirken, hastanın durumuna bağlı olarak bu süreç 6-3-1 ay ya da hafta bazında olacak aralıklara kadar düşürülebilir.
Sonuç olarak, diyabetik ülser yaraları yaygın ve maliyetli bir komplikasyon olarak, alanında uzman kişiler tarafından yapılan bakım ve koruyucu değerlendirmelerle önlemler alınarak önlenebilir ve kontrol altına alınabilir.
Podolojik muayeneler ve tedaviler sayesinde Diyabetik ülserler %40 oranında engellenirken Diyabetik ülsere bağlı ampütasyonlar %85 oranında önlenebilmektedir.
